Bij rouw is liefde het eindpunt

Laatst las ik zo’n mooie zin: als je rouwt is liefde het eindpunt… Dat zet mij aan tot verder lezen want in de praktijk voelen ‘mijn families’ eerder een soort van schaamte als de tranen rijkelijk vloeien. “Oh, sorry hoor! Normaal gesproken ben ik niet zo’n huilebalk” hoor ik dan. Nou, dat snap ik, ik hoop ook altijd dat zo’n periode rond de uitvaart nooit maar dan nooit als “normaal” wordt. Elke keer dat je dat in je leven meemaakt, is er 1 te veel.

Eerlijk gezegd stelt het mij een soort van gerust als de tranen stromen. De Belgische professor Manu Keirse zei eens; Verdriet is de keerzijde van liefde. Ook zo’n mooie oneliner, met zoveel waarheid erin. Zou je iemand niet verschrikkelijk missen of er niet ontzettend van gehouden hebben dan zou je ook niet verdrietig zijn. Rouwen om iets wat juist niet geweest is terwijl je het zo graag gewild had past daar trouwens ook bij.

In onze cultuur hebben we geleerd om onze emoties vooral te beteugelen. Toch zeg ik tegen mijn families om die waterlanders juist te laten gaan. Een huilbui kan onwijs opluchten. Je kunt je ontzettend leeg voelen, maar die leegte biedt ruimte om verder te kunnen. En het is wetenschappelijk bewezen dat ingeslikte tranen letterlijk vast gaan zitten met lichamelijke problemen tot gevolg. Iedereen heeft wel een zwakke plek waar dat dan tot uiting komt.  

De theorie kent prachtige rouwmodellen. Om de meest bekende van de Amerikaanse psycholoog William Worden puntsgewijs te noemen:

1. De werkelijkheid tot je laten doordringen
2. Ervaren van de pijn van het verlies
3. Je aanpassen aan de nieuwe situatie
4. Opnieuw leren houden van het leven

In werkelijkheid lopen de fases soms door elkaar heen, soms wordt er een fase overgeslagen. En er is al helemaal geen tijdspad waarbinnen de 4 fases afgestreept kunnen worden. Misschien is het zelfs wel zo dat de laatste fase nooit ‘afgestreept’ kan worden. Met het opnieuw leren houden van het leven wordt bedoeld dat het verlies van je dierbare in jouw leven verweven wordt. Dat de overledene een andere plaats krijgt: Altijd aanwezig in je hart en gedachten maar niet meer naast/bij je.

En dát is waarom ik de zin ‘als je rouwt is liefde het eindpunt’ zo mooi vind. Rouwen doe je misschien wel de rest van je leven. Levenslang. Maar is dat niet precies hetzelfde als dat liefde oneindig is… ?